Waal verandert in vliegend buffet – Nederland – TROUW.

Waal verandert in vliegend buffet – Nederland – TROUW.

Het moet nog licht worden in de Ooijpolder bij Nijmegen, maar tientallen kokmeeuwen scheren al over de onder water gelopen uiterwaarden. Normaal komen ze niet naar beneden voor een muisje, ze zijn immers altijd te laat. Maar nu die beesten op een presenteerblaadje worden aangereikt: graag! Sommige muisjes hebben zich nog even kunnen redden op een hoog gelegen zandbank, maar de meeste raakten na een paar slagen onderkoeld en komen nu dood aandrijven. De meeuwen maakt het niet uit, bij dit vliegend buffet wordt muis zowel dood als levend gegeten.

De Waal heeft deze ochtend haar voorlopig hoogste punt van 14,1 meter boven NAP gehaald, zo’n zeven meter hoger dan in de zomer. Dat betekent dat de rivier op veel plekken tot de dijk staat, en al het land ervoor is overstroomd. Het leven dat niet bijtijds kon vluchten, is verdronken. Muizen, mollen, konijnen en hazen hebben het loodje gelegd, net als miljoenen insecten.

Die slachting is een zegen voor andere dieren, zegt Twan Teunissen van natuurorganisatie ARK. “De meeuwen vinden deze snackbar fantastisch, maar ook de kraaien zijn van de partij, blauwe reigers en moet je daar zien!” Hij wijst naar een houten paal waarop een torenvalk een muis uit elkaar trekt.

Op het dak
Miljoenen lieveheerbeestjes, kevertjes en slakjes die deze winter ondergronds doorbrachten, zijn verdronken en spoelen in een brij aan. “Kijk daar in dat baaitje: het wemelt er van de vinken en putters. Die weten daar wel raad mee.” Toch zijn niet alle insecten verzopen, laat Teunissen zien als hij een rietstengel plukt, die als laatste strohalm fungeert. “Ik tel zo tien vliegen. Het is te koud om hun vleugels te gebruiken, maar ze hebben zo wel het droge bereikt.” Alsof het om bewoners gaat die vanwege de watersnood tijdelijk op het dak bivakkeren.

Dat is precies wat twee bevers verderop doen. De takkenbos tussen twee zwarte populieren vormt eigenlijk het dak van hun burcht die is ondergelopen. Dus leven ze tijdelijk boven op hun woning. “Die grote jongens overleven wel”, zegt Teunissen. “Sommige konijnen ook, als ze kunnen wegkomen. Eergisteren trof ik er nog twee ín een boom. Als de overstroming niet te lang duurt, kunnen ze zich voeden met bast.”

Vrije zandoevers
De Waal zal zich de komende dagen weer terugtrekken. Tijdelijk is het gebied tot de dijk dan ‘dood’ land. “Toch zien we volgend seizoen de eerste molshopen al weer, en de nieuwe muisjes hebben zoveel ruimte dat ze erg veel jongen krijgen.” Interessanter is, zegt Teunissen, wat de rivier op de oever achterlaat. De Waal is in Nederland de enige rivier met vrije zandoevers, en zet bij een overstroming grote hoeveelheden zand af en graaft geulen. Toen de uiterwaarden nog een agrarische functie hadden, haalden de boeren dat zand direct weg, maar in de Ooijpolder blijft de suppletie onaangetast, waardoor hier dynamische natuur ontstaat die elders alleen nog langs de kust voorkomt.

“Het aangespoelde zand bevat veel zaden, waardoor in de zomer planten als brede ereprijs een kans krijgen en wilde marjolein. Die soorten trekken weer allerlei insecten aan, waar weer vogels op af komen.” Waar de rivier die nieuwe zandbanken en duintjes heeft aangelegd, moet straks blijken. Wat daarop gaat groeien, toont de lente. “Niets is zeker”, zegt Teunissen. “Dat is het kenmerk van dynamische natuur. Wij proberen hier niet allerlei soorten in stand te houden. De rivier bepaalt hier wat er kan leven. En wij mogen er slechts naar kijken.”